DSM-5 is nuttig, maar wordt vaak verkeerd gebruikt

DSM-5 bestaat 10 jaar. In een serie artikelen en podcasts vragen we daarom: wat is de zin en onzin van DSM-5? Wat heeft DSM-5 ons gebracht? Dit keer een interview met Marc Verbraak, bestuurslid van ggz-instelling Pro Persona. 

‘DSM-5 is nuttig, maar wordt vaak verkeerd gebruikt’

Classificeren via de DSM-5-systematiek is ooit bedacht om klinische professionals en wetenschappers een gemeenschappelijke taal te laten spreken over de aandoening van een cliënt. En om gerichter wetenschappelijk onderzoek te kunnen doen. Marc Verbraak: ‘DSM-5 is een nuttig instrument, maar wordt vaak verkeerd gebruikt.’

Professionals in de ggz en wetenschappers hebben een systeem nodig om op één niveau te kunnen spreken over psychische aandoeningen en hun behandelingen. Om ordening aan te brengen en beter wetenschappelijk onderzoek te kunnen doen. Marc: ‘De indeling die we daarvoor gemaakt hebben, is niet dé waarheid of dé werkelijkheid. Het is een hulpmiddel dat het onderlinge contact gemakkelijker maakt. DSM-5 geeft ook richting aan onderzoek en is best precies in het beschrijven van een aandoening. Zo spreken we pas van een aandoening als naast een aantal aanwijsbare klachten met name ook het functioneren van een cliënt verstoord is. Mensen die enkele autistische kenmerken hebben maar daarmee prima functioneren, zijn geen persoon met een autismespectrumstoornis. Pas als je daardoor problemen krijgt met bijvoorbeeld je werk of relaties, ben je volgens de systematiek van DSM-5 iemand met een vorm van autisme. Sowieso: je bént geen autist, je bént geen psychoot, je bént geen borderliner, je hebt hoogstens kenmerken die bij die aandoening passen. De ene persoon met een borderline persoonlijkheidsstoornis is de andere niet, zoals ook de ene griep anders is dan de andere.’

Niet voor verzekeraars
Als je professionals vraagt waarom ze classificeren volgens DSM-5, zeggen ze vaak: tja, dat moet van de verzekeraar. Marc: ‘DSM-5 is niet opgezet voor verzekeraars om de financiering aan te koppelen, al begrijp ik wel dat die verleiding er is. Wij verkopen in feite behandeltijd, de verzekeraar wil graag weten hoeveel tijd een behandeling kost. Ook als bestuurder willen we dit weten om de organisatie in te richten. In die zin is DSM-5 ongemerkt best bepalend geweest in de zorg. Maar nogmaals: daar is het niet voor bedoeld. Ik zou graag het resultaat van de behandeling hiervoor meer leidend willen zien. Ook leken moeten van DSM-5 afblijven: de systematiek veronderstelt nog steeds dat professionals nadenken. Ze moeten achterliggend verstand hebben van de aandoening. Het is meer dan symptomen aanvinken en op basis daarvan de diagnose bepalen.’

Fundament
DSM-5 is het fundament geweest om richtlijnen op te stellen en die naar zorgprogramma’s en landelijke zorgstandaarden te vertalen. ‘Binnen Pro Persona hebben we enkele jaren geleden een reorganisatie doorgevoerd,’ besluit Marc. ‘We hebben teams geformeerd met meerdere expertises. Iemand met een depressie en angststoornis doorliep voorheen eerst het ene en daarna het andere zorgprogramma. Nu kunnen we binnen één team hulp op maat bieden. Mensen laten zich niet in een hokje stoppen. Dat moeten we via DSM-5 ook niet doen. Maar DSM-5 overboord gooien is geen goed idee, dat werpt ons jaren terug. We moeten het alleen gebruiken waar het voor bedoeld is, namelijk als gemeenschappelijke taal van professionals en onderzoekers.’

Dit interview is op verzoek van Van Der Hoef & Partners / D!scura uitgewerkt door Ben Tekstschrijver, tekstschrijver gespecialiseerd in de zorg.

Reacties